Śruby pozwalają na tworzenie trwałych konstrukcji. Są łatwe w demontażu i umożliwiają rozmontowanie całej konstrukcji lub tylko poszczególnych jej elementów. Warunkiem jest jednak ich odpowiedni dobór, co wbrew pozorom może nie być łatwym zadaniem. Mimo że śruby służą podobnym celom, to różnią się od siebie podstawowymi parametrami, np. kształtem łba, trzpieniem, gwintem, a także przeznaczeniem. W dobieraniu śrub i nakrętek nie ma miejsca na kompromisy - oba elementy muszą do siebie idealnie pasować. Pozwoli to uniknąć powstania ewentualnych uszkodzeń lub poluzowania połączeń. Na jakie kryteria zatem zwracać uwagę przy doborze śrub?
Przeznaczenie śruby jest głównym kryterium wyboru. Jej rodzaj dobiera się w zależności od pełnionej funkcji i specyfiki konstrukcji, w której zostanie wykorzystana. Przy doborze śruby niezwykle istotnym kryterium jest kształt łba. Najbardziej rozpowszechnionym łącznikiem jest śruba z łbem sześciokątnym DIN 961, która ma bardzo szerokie zastosowanie w przemyśle, budownictwie, motoryzacji, a także przy konstruowaniu pojazdów mechanicznych i budowie maszyn. Jest ona wytrzymała i stosuje się ją głównie przy łączeniach narażonych na duże obciążenia, wstrząsy i drgania. Śruby z łbem sześciokątnym występują na rynku z niepełnym gwintem, wykonanym na części trzpienia – DIN 931, a także z pełnym gwintem, który wykonany jest na całej długości trzpienia – DIN 933. Oprócz nich wyróżnia się także śruby z łbem stożkowym, wypukłym, młoteczkowym i walcowym.
Podstawowe parametry gwintu śrub to średnica rdzenia, średnica gwintu i średnica podziałowa. Ważnym kryterium jest także kąt zarysu gwintu. Ze względu na system miar wyróżnia się dwa rodzaje gwintów tj. metryczny oraz calowy. To właśnie one są wyznacznikiem wyboru odpowiedniej śruby. Gwinty mogą być także utworzone na powierzchni walca oraz na powierzchni stożka. Stąd nazwy gwint walcowy i gwint stożkowy. Na rynku dostępne są również śruby z gwintem zewnętrznym oraz śruby z gwintem wewnętrznym. Ważny jest także fakt, czy gwint znajduje się na jej całej długości, czy jedynie na części długości trzpienia. Pamiętaj, że wybór śruby o nieodpowiednim gwincie będzie skutkował problemem z jej zastosowaniem.
Długość i średnica śruby powinny być ściśle dopasowane do specyfiki danego połączenia. Śruba zbyt krótka może skutkować uszkodzeniem jej bądź gwintu, natomiast zbyt długa będzie stanowiła zagrożenie dla konstrukcji. Aby sprawdzić wymiary śrub, należy posłużyć się suwmiarką. Jeżeli śruba ma od spodu łeb płaski, czyli taki, który zatrzyma się na powierzchni skręcanego elementu, wówczas długością śruby jest długość samego trzpienia (bez łba). Natomiast w przypadku, gdy śruba posiada łeb stożkowy, czyli taki, który licuje się z powierzchnią, wówczas długością śruby jest długość całkowita (razem z łbem). Z kolei średnicę gwintu śrub zawsze mierzymy po zewnętrznej części gwintu.
Nie bez znaczenia jest również rodzaj materiału wykonania i właściwości jakościowe śrub. Od technologii ich produkcji i wykorzystanych surowców zależy trwałość połączenia śrubowego, a co za tym idzie – trwałość całej konstrukcji. Dobierając śruby, warto zwrócić uwagę na to, z jakiego materiału zostały wykonane oraz jakiego rodzaju powłoki wykorzystano w procesie ich produkcji. Śruby stalowe mogą być pokryte powłokami antykorozyjnymi w postaci np. ocynku galwanicznego. Powinny być także zgodne z normami DIN, ISO czy PN, które gwarantują trwałość połączenia elementów konstrukcji. Znajomość tych norm pozwala również bez problemu wybrać odpowiedni rodzaj śruby względem przeznaczenia.
