Stal jest niezwykle powszechnym, przerobionym plastycznie i cieplnie stopem żelaza z dodatkiem innych pierwiastków, w tym węgla do maksymalnej zawartości około 2%. Wykorzystuje się ją we wszystkich gałęziach przemysłu, jednak największą rolę odgrywa ona w budownictwie. Z jej udziałem powstają mocne konstrukcje dróg i mostów oraz odporne na działanie wody i warunków atmosferycznych rury. Dowiedz się, w jaki sposób klasyfikuje się stal i które z jej gatunków są wykorzystywane do produkcji rur!

Jak klasyfikuje się rury?

Rury wykorzystuje się w każdej dziedzinie przemysłu: od górnictwa, przez energetykę i motoryzację, aż po budownictwo. Ze względu na zróżnicowane funkcje, które pełnią rury, muszą one występować w różnych wersjach, o odmiennych parametrach wytrzymałościowych. Do produkcji rur najczęściej wykorzystuje się stal nierdzewną, ze względu na jej dużą odporność mechaniczną i ciśnieniową.

Jedna z klasyfikacji rur zakłada ich podział, ze względu na technologię wykonania. Wyróżnia się rury stalowe:

• ze szwem, które dzielą się jeszcze na: zgrzewane oraz spawane. W przypadku małych średnic stosuje się szwy wzdłużne, zaś przy dużych średnicach – szwy spiralne. Zakres przekrojów takich rur mieści się w przedziale od 10,2 mm do 2820 mm;
• bez szwu, mogą być walcowane lub ciągnione na zimno albo gorąco. Nie wszystkie rury mogą być produkowane w taki sposób. Warunkiem jest maksymalna średnica zewnętrzna, o wartości 508 mm.

Jak klasyfikuje się stal?

Na początku warto zaznaczyć, że podział stali jest niezwykle obszernym tematem. Na potrzeby niniejszego artykułu przedstawiony zostanie wyłącznie jego zarys. Najbardziej znana klasyfikacja (PN-EN 10020:1996) zakłada podział stali zgodnie z jej:

• składem chemicznym na: stopowe, odporne na korozję (nierdzewne, żaroodporne i żarowytrzymałe) i niestopowe, czyli węglowe;
• zastosowaniem i właściwościami mechanicznymi lub fizycznymi na: konstrukcyjne, narzędziowe, maszynowe i o specjalnych właściwościach. W oznaczaniu stali (według normy PN-EN 10027-1) stosuje się literę oraz ciąg cyfr, przy czym litera klasyfikuje przeznaczenie stali, zaś cyfry jej właściwości mechaniczne. Funkcjonują także oznaczenia liczbowe, zgodne z normą PN-EN 10027-2.

Z jakich gatunków stali produkuje się rury?

Zgodnie z przedstawionym w poprzednim akapicie podziale, stal używana do produkcji rur przewodowych ma symbol literowy „L”. Omawiany podział dzieli się jeszcze na kolejne podgrupy, które są zapisywane po numerze (gdzie G, oznacza charakterystykę ogólną; A- klasy wymagań dla rur; N- wyżarzanie; Q- uszlachetnienie, a M- walcowanie termo-mechaniczne).

Wracając do podziału ogólnego, przy produkcji rur wykorzystuje się także: stale konstrukcyjne oraz stale ogólnego przeznaczenia (S), stale do zastosowań ciśnieniowych (P), a także stale do części maszyn (E). W rozróżnianiu gatunków stali na rury można spotkać jeszcze dodatkowe oznaczenia, zapisywane po znaku „+”, zgodne z przepisem EN ECISS IC10, gdzie litera T, oznacza stal na rury.